Kostka Rubika (węg. bűvös kocka, magiczna kostka) – zabawka logiczna wynaleziona przez Ernő Rubika w 1974 roku. W 1976 r. taką samą kostkę skonstruował i opatentował w Japonii inżynier Terutoshi Ishige. Wynalazca kostki Ernő Rubik po raz pierwszy układał kostkę przez miesiąc^[1].

Zasady i mechanika gry

Zabawa kostką polega na takim ułożeniu kwadratów, aby na każdej ścianie wszystkie posiadały jeden kolor. Składa się ona z 26 sześcianów i przegubu umieszczonego w środku. Przegub ten umożliwia każdej z zewnętrznych warstw kostki obrót wokół osi prostopadłej do danej warstwy i przechodzącej przez środek kostki.

Liczba kombinacji różnych ułożeń kostki 3x3x3 wynosi ponad 43 tryliony^[2][3], tj.:

${\displaystyle {8!\times 3^{7}\times (12!/2)\times 2^{11}}=43\ 252\ 003\ 274\ 489\ 856\ 000}$

lub

${\displaystyle {2^{27}\times 3^{14}\times 5^{3}\times 7^{2}\times 11^{1}}=43\ 252\ 003\ 274\ 489\ 856\ 000}$

Najpopularniejsze^{[według kogo?]} techniki układania Kostki Rubika:

• LBL (nie jest najefektywniejszą metodą),
• Corners First (metoda dla początkujących),
• metoda Fridrich,
• metoda Rouxa,
• metoda Petrusa,
• metoda Columns First (zoptymalizowana może być wykorzystywana do osiągania czasów porównywalnych do popularniejszych^{[według kogo?]} metod, np. Petrus)

Polskie systemy:

• metoda ZB (Zborowski-Bruchem)^[4],
• ZZ speedcubing system^{[potrzebny przypis]}.

Oprócz tego, istnieją metody pozwalające ułożyć kostkę bez patrzenia. Najpopularniejsze^{[według kogo?]} z nich to:

• Old Pochmann
• M2/R2
• TuRBo
• Beyer-Hardwick 3-cycle orientation-permutation

Optymalne rozwiązanie

Od początku rozpowszechnienia kostki Rubika zastanawiano się, jaka jest minimalna liczba ruchów potrzebna do rozwiązania każdego ułożenia. Już w 1995 wiedziano, że optymalna liczba zawiera się w przedziale 20-29, czyli istnieje pomieszana kostka, którą da się ułożyć tylko w 20 lub więcej ruchach oraz każdą kostkę da się rozwiązać w 29 ruchach lub mniej^[5][6]. W 2010 zespół matematyków za pomocą serwerów Google udowodnił, że ‘boską’ liczbą dla kostki Rubika jest 20. Oznacza to, że każde ułożenie można rozwiązać maksymalnie w 20 ruchach (choć zazwyczaj wystarczy 15-19 ruchów)^[5][7].

Rodzaje kostek

Kostki sześcienne:

Kostki dwunastościenne:

• Kilominx – najmniejsza z dwunastościanów
• Megaminx
• Starminx
• Gigaminx
• Teraminx
• Petaminx – największa z powszechnie dostępnych dwunastościanów, składa się z 218 elementów, a całkowita liczba kombinacji ułożeń to około 1,95×10¹⁶⁰, czyli 19,5 sekswicyliardów
  

Kostki ośmiościenne :

• Diamond
• Octahedron
• Rubik`s UFO

Kostki o innych kształtach:

Oficjalne rekordy World Cube Association

 Osobny artykuł: Speedcubing.

Stan na 9 kwietnia 2016 roku

Kostka Rubika 3x3x3^[8]

Świat

• Pierwszy zanotowany wynik układania kostki Rubika 3x3x3 z 1980 roku wynosi 54 sekundy^[9].
• W 1982 roku zorganizowano pierwsze mistrzostwa, gdzie poprawny układ pól ułożono w 22,95 sekundy^[10].
• Pierwsze ułożenie Kostki Rubika w czasie poniżej 10 sekund w historii miało miejsce 5 maja 2007 roku na Spanish Open, a dokonał tego Francuz Thibaut Jacquinot (9,86 s.)^[11].

Polska

Rekordy ułożenia Kostki 3x3x3 w innych stypulacjach

• Jedną ręką: Feliks Zemdegs – 6,88 s^[12]
• Stopami: Jakub Kipa – 20,57 s^[13]
• Z zawiązanymi oczami: Lin Kaijun – 21,05 s^[14]
• Najmniejszą ilością ruchów: Tim Wong/ Marcel Peters – 19 ruchów^[15]

Kostka 4x4x4^[16]

Kostka 5x5x5^[17]

Kostka 6x6x6^[18]

Kostka 7x7x7^[19]

Kostka 2x2x2^[20]

Rekordy maszyn

Notowane są również rekordowe osiągnięcia maszyn w układaniu kostek Rubika. W marcu 2014 Cubestormer 3 ustanowił rekord w układaniu kostki 3×3×3 wynikiem 3,253 sekundy, kostkę 4x4x4 maszyna sterowana przez smartfon Huawei Ascend P6 ułożyła w 1 minutę i 18,68 sekundy. Kostkę 9x9x9 przy sterowaniu Samsungiem Galaxy S3 maszyna ułożyła w 34 minuty i 25,89 sekundy^[21]. 11 stycznia 2016 r. na Youtube został umieszczony filmik przedstawiający robota układającego kostkę 3×3×3 w czasie poniżej 1,2 sekundy^[22][23]

Znak towarowy

Rubik’s Brand Ltd administruje i kontroluje wszelkie międzynarodowe prawa własności intelektualnej związane z Kostką Rubika. Niektóre znaki towarowe zostały zarejestrowane przez Seven Towns Ltd w imieniu Rubik’s Brand Ltd^[24]. Aktualnie w trybie międzynarodowej rejestracji chronione są dwa przestrzenne znaki towarowe przedstawiające Kostkę Rubika^[25]. Na terenie Unii Europejskiej zarejestrowane są 23 wspólnotowe znaki towarowe związane z Kostką Rubika, w tym m.in. słowne znaki towarowe RUBIK oraz RUBIK'S, a także szereg znaków towarowych przestrzennych^[26]. 25 listopada 2014 r. luksemburski Sąd nie zgodził się na unieważnienie przestrzennego wspólnotowego znaku towarowego nr 000162784^[27]. W Polsce w okresie 1983-1993 prawa do znaku słownego „kostka Rubika” należały do Konsumex Külkereskedelmi Vallalat z Budapesztu, ale po 10 latach od zarejestrowania nie zostały przedłużone i wygasły^[28].

Zobacz też