Dla kuchni japońskiej charakterystyczne jest użycie ryb (jedzonych także na surowo), rozmaitych owoców morza, w tym wodorostów oraz warzyw. Popularne są zupy gotowane bezpośrednio na stole, w specjalnym garnku podgrzewanym dawniej węglem drzewnym, a obecnie gazem, a także jedzenie zanurzanych we wrzątku mięs, ryb i warzyw.

Japończycy jedzą pałeczkami. Nakrywając do stołu, po lewej stronie stawiają miseczkę z ryżem, po prawej - z zupą. Pałeczki leżą równolegle przed nimi. Zupę pije się prosto z miseczki, do innych talerzy sięga się pałeczkami. Przed rozpoczęciem jedzenia, w momencie otrzymywania dań mówi się po japońsku: "Itadakimasu", a dziękując po spożyciu posiłku: "Gochisō-sama deshita".

Rodzaje dań

Opisy dań kuchni japońskiej można dzielić według różnych kryteriów. Jednym z nich jest rozróżnienie na podstawie pochodzenia, innym - sposób przyrządzania.

Pierwsza grupa to dania pochodzenia rodzimego nazywane po japońsku: washoku, nihon-ryōri, nihon-shoku. Są to potrawy wymyślone w Japonii lub obecne w kuchni tego kraju od tak dawna, że stały się jej integralną częścią. Drugą grupę stanowią "dania w stylu zachodnim" (yōshoku), do której zalicza się potrawy, które pojawiły się w tym kraju po restauracji Meiji. Do grupy tej zaliczyć można na przykład kluski ramen, czy kotlet wieprzowy tonkatsu.

Według sposobu przyrządzania, potrawy mogą należeć do następujących grup:

• namasumono – potrawy podawane na surowo, nie poddawane obróbce cieplnej;
• nimono – dania gotowane. W skład tej grupy wchodzą: zupy (shirumono i nabemono), dania gotowane na parze (mushimono) oraz potrawki z ryb, mięsa, owoców morza i warzyw (aemono);
• teppanyaki – dania grillowane na specjalnym, podgrzewanym stole lub płycie (teppan);
• yakimono – dania z ryb, owoców morza, mięsa i drobiu, pieczone na ruszcie lub podgrzewanym węglem drzewnym grillu;
• agemono – dania smażone lub frytowane w głębokim oleju, np. tempura;
• tsukemono – japońskie pikle czyli warzywa marynowane lub poddane fermentacji mlekowej w celu ich dłuższego przechowywania;
• sunomono – sałatki przyrządzane z warzyw, ryb i owoców morza;
• gohanmono – potrawy z ryżu.
• sushi - jedno z najbardziej znanych dań; z ryżu, nori oraz z rozmaitych ryb.^[1][2].

Typowy posiłek

Współcześnie Japończycy spożywają, podobnie jak Europejczycy, trzy posiłki dziennie. Zwykle w ich skład wchodzi zestaw potraw nazywany ichijū-sansai. Składa się on z pięciu elementów. Są to: miska ryżu, miska zupy (stanowią one elementy obowiązkowe) oraz trzy potrawy, z których każda została wybrana z innej grupy dań^[1].

Najczęstsze potrawy i składniki kuchni japońskiej

• Iwona Kordzińska-Nawrocka: Japońska sztuka kulinarna. Warszawa: 2008, s. 211–225. ISBN 978-83-7436-171-2.
• Kimiko Barber: Kuchnia japońska. Poznań: 2004. ISBN 978-83-245-1759-6.
• Magdalena Tomaszewska-Bolałek: Tradycje kulinarne Japonii. Warszawa: Hanami, 2006. ISBN 978-83-60740-00-2.
• Richard Hosking: A Dictionary of Japanese Food. Tuttle Publishing. ISBN 978-0-8048-2042-4.