Hutnictwo – gałąź przemysłu zajmująca się wytapianiem metali i ich stopów z rud z domieszką złomu oraz ich obróbką plastyczną na półprodukty i wyroby gotowe^[1]. Nauką traktującą o hutnictwie jest metalurgia.

Historia

 Osobny artykuł: Dymarka.

Funkcje pieców hutniczych pełniły dawniej dymarki. Odbywający się w nich proces dymarkowy znany był od bardzo dawna (w Egipcie około 3000 roku p.n.e., w Europie od około 1000 roku p.n.e., na ziemiach polskich od około IV wieku p.n.e.). Najbardziej znanym starożytnym zagłębiem hutniczym na terenie Polski jest kompleks dymarek świętokrzyskich. W miejscu odkrycia od 1967 działacze Zarządu Okręgu Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Kielcach organizują imprezę plenerową, której głównym elementem jest prezentacja procesu wytopu żelaza w piecach dymarskich^[2].

Większość osiedli związanych z hutnictwem metali kolorowych zlokalizowana jest w rejonie Dąbrowy Górniczej. W okresie od drugiej połowy XI wieku aż po drugą połowę XII wieku funkcjonowała tam huta służąca do wytopu ołowiu i srebra. Kolejną grupę stanowią wsie funkcjonujące w XII i XIII wieku wokół dawnych miejsc kultu pogańskiego, zlokalizowane w rejonie Gór Świętokrzyskich czy góry Ślęży^[3].

W drugiej połowie XV wieku zaczęły się upowszechniać bardziej nowoczesne metody wytopu żelaza z użyciem tak zwanego pieca styryjskiego^[4].

Pierwsze huty powstawały na bazie pieców funkcjonujących przy kuźniach. Z tego wczesnego okresu tworzenia się przemysłu hutniczego zachowało się dzieło Officina ferraria spisane w 1612 w języku polskim przez zarządcę kopalń i hut na Śląsku Walentego Roździeńskiego^[5]. W swoim dziele autor w poetycki sposób opisał stan XVII wiecznego górnictwa i hutnictwa na Śląsku, a także obyczaje hutników i górników. Dzieło uznawane jest również za pierwszy polski i jeden z pierwszych w Europie podręczników metalurgicznych.

Dużym skupiskiem hut oraz powstałych obok nich manufaktur metalowych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów znajdowało się Zagłębiu staropolskim^[4] o czym zadecydowała obfita obecność rud żelaza na tym terenie. Z 35 wielkich pieców hutniczych działających w Polsce w XVIII wieku umiejscowionych było tam 27 tego typu ośrodków produkcyjnych, które wytwarzały około 80% krajowej produkcji żelaza^[4]. Innym ważnym ośrodkiem jego produkcji był ośrodek hutniczy w okolicach Końskich w województwie świętokrzyskim stworzony przez szlachecki ród Małachowskich herbu Nałęcz, którzy sprowadzili fachowców hutnictwa ze Śląska^[4].

Najstarsza funkcjonująca huta na terytorium obecnej Polski znajduje się w Ozimku w województwie opolskim, założona w roku 1754. Ruiny najstarszej huty w Polsce znajdują się w miejscowości Samsonów w województwie kieleckim. Na przełomie XVI i XVII wieku dzierżawcy z rodziny włoskich przemysłowców Cacciów z Bergamo, których sprowadził król Zygmunt III Waza przekształcili istniejącą tam kuźnicę w nowoczesną hutę. Hieronim Caccio zaprojektował nowy, wielki piec. Zakład Cacciów nastawiony był głównie na produkcję broni dla wojska i produkował szyszaki, pancerze, piki, pałasze oraz broń palną w tym działa. W 1633 prawa do huty Cacciowie odstąpili Bernardowi Servalliemu, Piotrowi Gianottiniemu i Janowi Gibboniemu. Dnia 21 marca 1661 jak podawała najstarsza polska gazeta Merkuriusz Polski Ordynaryjny król Jan II Kazimierz Waza obserwował w Samsonowie lanie dział dla wojska^[6].

Przemysł

Istnieje także gałąź hutnictwa – hutnictwo szkła – zajmująca się przetwarzaniem związków chemicznych poprzez topnienie w masę szklaną i przetwarzaniem w szkło gospodarcze, techniczne, okienne i artystyczne.

Święto hutnicze

4 maja, w dniu świętego Floriana, patrona hutników i strażaków, obchodzony jest Dzień Hutnika.