Miasteczko South Park (ang. South Park) – amerykański serial animowany dla dorosłych tworzony przez Treya Parkera i Matta Stone’a dla telewizji Comedy Central. Głównymi bohaterami są czterej chłopcy – Stan Marsh, Kyle Broflovski, Eric Cartman i Kenny McCormick – miewający dziwne przygody w tytułowym miasteczku w stanie Kolorado. Mimo popularności, cieszy się niesławą ze względu na wulgarny język, czarny humor, poruszanie kontrowersyjnych tematów i ciętą satyrę na Amerykę oraz Amerykanów.

Postaci z serialu po raz pierwszy pojawiły się w dwóch animowanych krótkich metrażach, stworzonych przez Parkera i Stone’a w 1992 i 1995 roku^[1]. Drugi z nich stał się jednym z pierwszych viralowych filmów opublikowanych w Internecie, co ostatecznie doprowadziło do powstania serialu^[1][2]. Pierwsza seria, której emisję rozpoczęto w sierpniu 1997 roku, okazała się sukcesem, a serial – mimo zmiennej oglądalności – do dziś pozostaje jednym z najpopularniejszych programów Comedy Central.

Pilotażowy odcinek, Sonda analna Cartmana, zrealizowany został przy wykorzystaniu animacji wycinankowej, zaś kolejne przy wykorzystaniu oprogramowania imitującego tę technikę^[3]. Głosy pod większość postaci podkładają sami Parker i Stone. Od 2000 roku większość odcinków tworzona jest w ciągu tygodnia poprzedzającego ich emisję i dostarczana telewizji na kilka godzin przed premierą, co pozwala na umieszczanie w nich aktualnych tematów^[1][4]. 23 października 2013 roku po raz pierwszy w historii serialu zamiast premierowego odcinka wyemitowana została powtórka – w związku z brakiem prądu w studiu, twórcy nie zdążyli ukończyć nowego odcinka na czas^[5]. Na chwilę obecną serial liczy 279 odcinków w dwudziestu jeden seriach i jest drugim – po Simpsonach – najdłużej emitowanym amerykańskim serialem animowanym. W lipcu 2015 roku Comedy Central zamówiła kolejne trzy serie, przedłużając tym samym emisję do 2019 roku^[6].

Serial był wielokrotnie nagradzany, zdobył m.in. pięć Primetime Emmy Awards, Peabody Award oraz liczne wyróżnienia publicystów na listach najlepszych programów telewizyjnych, w tym m.in. tygodnika „TV Guide”, który umieścił go na 10. miejscu najlepszych seriali animowanych wszech czasów^[7]. Na fali popularności serialu zrealizowany został pełnometrażowy film pod tym samym tytułem, który trafił do kin w czerwcu 1999 roku.

Pełne odcinki Miasteczka South Park w wersji angielskiej i hiszpańskiej udostępniane są na oficjalnej stronie internetowej serialu^[8] oraz, także w wersji polskiej, w oficjalnej aplikacji South Park opublikowanej przez Viacom^[9].

Opis

Miejsce akcji i bohaterowie

Serial opowiada o przygodach czterech chłopców – Stana Marsha, Kyle’a Broflovskiego, Erica Cartmana i Kenny’ego McCormicka – mieszkających w fikcyjnym miasteczku South Park, położonym w dolinie South Park w Górach Skalistych w środkowym Kolorado^[10]. Miejscami odgrywającymi w serialu ważną rolę są szkoła podstawowa, przystanek autobusowy, śnieżny krajobraz oraz sklepy i inne budynki wzdłuż głównej ulicy miejscowości, wzorowane na mieście Fairplay^[10][11].

Stan Marsh przedstawiany jest jako everyman^[12], na oficjalnej stronie serialu opisywany jako „przeciętny amerykański czwartoklasista”^[13]. Kyle jest jedynym Żydem w grupie, przez co jego postać często staje się obiektem satyry^[12]. Postać Stana wzorowana jest na osobie Treya Parkera, z kolei Kyle’a – na osobie Matta Stone’a, zaś wzajemna przyjaźń chłopców, będąca w serialu często poruszanym tematem, odzwierciedla prawdziwą przyjaźń twórców^[2]. Eric Cartman, z reguły nazywany jedynie z nazwiska, przedstawiany jest jako głośny, otyły i niemiły manipulant, rasista i psychopata. Często pełni funkcję antagonisty, zaś jego antysemityzm skutkuje wieczną rywalizacją z Kyle’em, wzmacnianą silnym poczuciem moralności Kyle’a, której brak Cartmanowi^[12][14]. Pochodzący z biednej rodziny Kenny nosi bluzę z ciasno nałożonym na głowę kapturem, przez co jego wypowiedzi są niezrozumiałe. Przez pierwszych pięć serii umierał w prawie każdym odcinku, powracając w następnym, co zostało wyjaśnione dopiero w 2013 roku w odcinku Szop kontra Szop i Przyjaciele, w którym Kenny wyjawia, że posiada supermoc i nie może umrzeć^[15]. W szóstej serii Kenny został uśmiercony „na stałe”, zmartwychwstał jednak w finałowym odcinku serii. Od tamtego czasu uśmiercanie Kenny’ego przestało być stałym elementem serialu. W pierwszych pięćdziesięciu ośmiu odcinkach bohaterowie chodzili do trzeciej klasy szkoły podstawowej, jednak od odcinka pt. 4. klasa wyemitowanego w 2000 roku chodzą do czwartej^[16][17].

Fabuła odcinków napędzana jest różnego rodzaju wydarzeniami – od zwykłych po nadprzyrodzone – mającymi miejsce w miasteczku^[18]. Chłopcy często są głosem rozsądku, kiedy wydarzenie takie przyczynia się do paniki wśród dorosłych mieszkańców, przedstawianych jako niemyślący racjonalnie, łatwowierni i skorzy do przesady^[10][19]. Bohaterowie często gubią się wobec sprzeczności i hipokryzji swoich rodziców i innych dorosłych^[11][20].

Tematyka

Każdy odcinek rozpoczyna się humorystycznym ostrzeżeniem, informującym o tym, że wszystkie postaci – nawet te prawdziwe – są fikcyjne, głosy celebrytów słabo udawane, a program zawiera rubaszny humor, wobec czego nie powinien być przez nikogo oglądany^[21][22].

Miasteczko South Park było pierwszym programem w stałej emisji, który otrzymał kategorię wiekową TV-MA^[23] i w zamierzeniu był produkcją skierowaną dla dorosłych widzów^[24][25][26]. Główni bohaterowie oraz inne dzieci używają wulgarnego języka, chociaż podczas emisji telewizyjnej są one cenzurowane^[11]. Według Parkera i Stone’a używanie wulgaryzmów ma obrazować to, jak naprawdę rozmawiają ze sobą młodzi ludzie, kiedy w pobliżu nie ma dorosłych^[27][28].

Twórcy serialu bardzo często uciekają się do karnawalizacji i absurdu^[29], przemocy^[30][31] i podtekstów seksualnych^[32][33], polegając na powtarzających się cyklicznie gagach^[1], odniesieniach do popkultury oraz satyrycznym przedstawianiu celebrytów^[34].

Wczesne odcinki nastawione były na szokowanie i operowały bardziej slapstickowym humorem^[35]. Chociaż już wtedy okazjonalnie wykorzystywano elementy satyry na amerykańskie społeczeństwo, wraz z rozwojem serialu coraz bardziej wysuwała się ona na pierwszy plan, bohaterowie w dalszym ciągu używają jednak kloacznego humoru, co według twórców ma przypominać dorosłym widzom „jak to było, kiedy miało się osiem lat”^[12]. Z czasem Parker i Stone zaczęli rozwijać inne postaci, poświęcając im większą uwagę w poszczególnych odcinkach^[12] oraz rozpoczęli pisanie scenariuszy odnoszących się do religii, polityki i innych tematów postrzeganych jako drażliwe, wyszydzając zarówno liberałów, jak i konserwatystów^[11]. Twórcy opisali samych siebie jako „wypośrodkowanych gorszycieli”^[18], których głównymi celami są „bycie zabawnymi” i „rozśmieszanie ludzi”^[36], stwierdzając, że żaden temat ani grupa nie stanowi wyjątku i może stać się obiektem satyry oraz szyderstwa^{[37][38][39][40]}.

Zdaniem twórców serial w dalszym ciągu koncentruje się na byciu dzieckiem i tym, jak wygląda ich życie w amerykańskiej szkole podstawowej^[41], zaś elementy satyry wprowadzone zostały w celu nadania mu „moralnego środka”, żeby nie polegać bezustannie na wulgarności i szokowaniu, co mogłoby znudzić widza^[36]. Z reguły chłopcy i/lub inne postaci wyciągają wnioski z wydarzeń, które miały miejsce w odcinku, podsumowując je krótkim monologiem. We wcześniejszych seriach przemowy takie zaczynały się od słów „Wiecie, czegoś się dzisiaj nauczyłem...” lub podobnych^[42].

Geneza

W 1992 roku, niedługo po spotkaniu na kierunku filmowym University of Colorado at Boulder, Parker i Stone stworzyli krótkometrażowy film animowany The Spirit of Christmas^[1]. Zrealizowany został on przy użyciu wycinanki i animacji poklatkowej, pojawiły się w nim prototypy postaci znanych z Miasteczka South Park, w tym m.in. postać przypominająca Cartmana, nazywana Kennym, oraz nieposiadające imion postaci przypominające Kenny’ego, Stana i Kyle’a. Brian Graden, przyjaciel Parkera i Stone’a pracujący dla Fox Broadcasting Company, poprosił ich o stworzenie kolejnego krótkiego metrażu jako kartki bożonarodzeniowej. Stworzony w 1995 roku drugi The Spirit of Christmas stylistyką znacznie bardziej przypominał późniejszy serial^[43]. Żeby uniknąć mylenia obu filmów, pierwszy nazywany bywa Jezus kontra bałwan, a drugi Jezus kontra Mikołaj. Graden wysłał filmik do swoich znajomych, którzy następnie powielili go, także w Internecie, dzięki czemu stał się jednym z pierwszych filmów viralowych^[1][2].

Wraz z rosnącą popularnością Jezus kontra Mikołaj, twórcy zaczęli prowadzić rozmowy na temat przekształcenia krótkometrażówki w serial telewizyjny. Fox odmówił, nie chcąc emitować produkcji, w której pojawia się m.in. mówiący kał – Mr. Hankey. Parker i Stone zwrócili się ku MTV i Comedy Central. Parker optował za drugą opcją, obawiając się, że MTV przekształci serial w program dla dzieci^[44]. Doug Herzog, jeden z kierowników Comedy Central, po obejrzeniu filmiku zezwolił na zrealizowanie serialu^[1][45].

Parker i Stone zgromadzili niewielką ekipę, z którą w ciągu trzech miesięcy stworzyli pilotażowy odcinek Sonda analna Cartmana^[46]. Po słabej ocenie widowni testowej, zwłaszcza kobiet, projektowi groziła kasacja, jednak ze względu na rosnącą popularność krótkometrażówek w Internecie stacja zgodziła się na zrealizowanie sześciu odcinków^[36][44]. Pilot wyemitowany został 13 sierpnia 1997 roku.

Proces produkcji

Podczas gdy pierwszy odcinek tworzony był metodą wycinanki i animacji poklatkowej, wszystkie następne zrealizowane zostały przy pomocy oprogramowania symulującego taką metodę. W odróżnieniu od pilota, którego stworzenie zajęło trzy miesiące^[47], i innych animowanych sitcomów, z reguły ręcznie rysowanych przez firmy outsourcingowe z Korei Południowej, co zajmuje od ośmiu do dziewięciu miesięcy^[1], poszczególne odcinki Miasteczka South Park tworzone są znacznie szybciej. Pierwsze serie tworzone były w około trzy tygodnie^[3], a od kiedy ekipa rozrosła się do siedemdziesięciu osób, z reguły tworzone są od trzech do czterech dni^[48][49][50]. Większość ekipy produkcyjnej pracuje w biurze South Park Studios w kalifornijskim Culver City^[47]. Parker i Stone od samego początku są producentami serialu. Współproducentką ostatnich odcinków pierwszej serii była Anne Garefino^[51]. Przez pięć pierwszych serii komunikację pomiędzy South Park Studios a nowojorską główną siedzibą Comedy Central koordynowała Debbie Liebling, starszy kierownik ds. produkcji z 20th Century Fox^[52].

Scenariusze tworzone są dopiero w momencie rozpoczęcia prac nad serią^[53]. Produkcja odcinka rozpoczyna się w czwartki, od posiedzenia, podczas którego Parker i Stone naradzają się z konsultantami co do scenariusza. Wśród scenarzystów dawniej znajdowały się m.in. Pam Brady i Nancy Pimental^[54]. Gościnnie funkcję konsultanta ds. scenariusza pełnił Norman Lear, idol twórców, który współpracował z nimi w 2003 roku przy odcinkach Zdjęci z anteny i Za, a nawet przeciw^[53]. Podczas produkcji 12. i 13. serii konsultantem i koproducentem był Bill Harder, scenarzysta Saturday Night Live.

Po naradzie Parker pisze scenariusz odcinka, a po jego ukończeniu sztab animatorów, montażystów, techników i inżynierów dźwięku rozpoczyna pracę nad nim, co z reguły zajmuje 100–120 godzin. Od czwartej serii, wyemitowanej w 2000 roku, Parker pełni większość funkcji związanych z reżyserią, z kolei Stone koordynuje produkcję i zajmuje się kwestiami finansowymi. W środy gotowy odcinek przesyłany jest drogą internetową do centrali Comedy Central, niekiedy nawet na kilka godzin przed planowaną emisją^[4].

Twórcy uważają, że proces tworzenia odcinka zamykający się w siedmiu dniach pozwala na większą spontaniczność w procesie twórczym, co skutkuje zabawniejszym serialem^[1]. Pozwala to również Miasteczku South Park komentować bądź wyszydzać bieżące wydarzenia znacznie szybciej, niż innym satyrycznym animacjom^[12]. Jednym z najwcześniejszych przykładów takiego podejścia jest odcinek Pięcioraczki z 2000 roku, nawiązujący do interwencji amerykańskiej Straży Granicznej wobec kubańskiego imigranta Eliána Gonzáleza, mającej miejsce na cztery dni przed emisją odcinka^[55]. Odcinek Najlepszy przyjaciel z 2005 roku odnosił się do sprawy Terri Schiavo i został wyemitowany niecałe dwanaście godzin przed jej śmiercią^[56]. W Świętach w Kanadzie (2003), ostatnim odcinku siódmej serii, pojawia się odniesienie do pojmania Saddama Husajna, mającego miejsce na trzy dni przed emisją^[57]. Odcinek Odnośnie wczorajszej nocy... wyemitowany został niecałą dobę po wyborze Baracka Obamy na prezydenta Stanów Zjednoczonych i zawierał fragmenty jego oryginalnej przemowy^[58].

15 października 2013 roku, w związku z brakiem prądu w studiu, twórcy po raz pierwszy w historii serialu nie zdążyli ukończyć odcinka, którego emisja planowana była na następny dzień, w związku z czym premiera Goth Kids 3: Dawn of the Posers została przeniesiona na 23 października^[5].

Dystrybucja

Poza Stanami Zjednoczonymi serial emitowany jest w niektórych krajach Europy i Ameryki Łacińskiej na kanałach powiązanych z Comedy Central lub MTV Networks, należących do koncernu Viacom^[59]. W Polsce serial pierwotnie nadawany był przez Canal+, który w latach 1999–2012 wyemitował piętnaście serii. W 2001 roku pierwszą serię wyemitowała Wizja Jeden, zaś w latach 2006–2010 pierwsze serie emitowane były na MTV. Od 2006 roku serial nadaje również Comedy Central, od kwietnia 2012 roku będący jedynym kanałem emitującym Miasteczko South Park w Polsce. Na mocy porozumienia z Comedy Central, na kilku rynkach serial emitowany jest przez lokalnych operatorów. W Australii przez The Comedy Channel, SBS One (serie 1–13 w wersji ocenzurowanej, 14–15 nieocenzurowane) i SBS2 (nieocenzurowana 16. seria)^[60], z kolei w Kanadzie w wersji angielskiej przez The Comedy Network, a następnie Much^[61]. W Irlandii serial emituje telewizja TG4^[62], w Szkocji STV^[63], w Wielkiej Brytanii Comedy Central i MTV, chociaż pierwotnie emitowano go na Channel 4, zaś w Serbii B92^[64].

Inne produkty

Poza serialem i filmem kinowym, na rynku ukazał się również szereg produktów związanych z Miasteczkiem South Park. W 1998 roku wydany został album Chef Aid: The South Park Album, będący kompilacją piosenek z serialu oraz coverów wykonywanych przez postaci z niego^[65][66]. W 1999 ukazała się płyta Mr. Hankey’s Christmas Classics, zawierająca utwory z odcinka Świąteczne piosenki pana Hankeya oraz inne piosenki bożonarodzeniowe^[67]. W tym samym roku wydano singel „Chocolate Salty Balls” promujący Chef Aid: The South Park Album, który trafił na pierwsze miejsce list przebojów w Wielkiej Brytanii^[68].

W 1998 roku na rynku ukazała się pierwsza gra komputerowa stworzona na kanwie serialu – strzelanka pierwszoosobowa South Park autorstwa Acclaim Entertainment. Rok później wydano South Park: Chef's Luv Shack, będącą zbiorem minigierek i łamigłówek, zaś w 2000 grę wyścigową South Park Rally. Parker i Stone, których udział w tworzeniu wzmiankowanych gier ograniczył się do podkładania w nich głosów, w późniejszym czasie publicznie skrytykowali Acclaim za ich słabą jakość^[69]. Pierwszą grą, w której tworzeniu aktywny udział wzięli Parker i Stone, była South Park: Kijek Prawdy z 2014 roku^[70]. 17 października 2017 roku została wydana gra South Park: The Fractured but Whole^[71].

Obsada

 Osobny artykuł: Lista uczniów szkoły podstawowej w South Parku.

 Osobny artykuł: Lista członków rodzin głównych bohaterów w South Parku.

 Osobny artykuł: Lista pracowników szkolnych w South Parku.

 Osobny artykuł: Lista mieszkańców South Parku i okolic.

 Osobny artykuł: Lista postaci epizodycznych serialu South Park.

Zobacz też

• Miasteczko South Park
• Chef Aid: The South Park Album