Fiat S.p.A. lub Fabbrica Italiana Automobili Torino (pol. – Włoska Fabryka Samochodów w Turynie) – włoski koncern motoryzacyjny z siedzibą w Turynie założony 11 lipca 1899 roku przez Giovanniego Agnellego^[1]. W 2014 roku w wyniku połączenia z amerykańskim koncernem Chrysler przekształcony w koncern Fiat Chrysler Automobiles (FCA)^[2].

Historia

Przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją samochodów założone zostało w Turynie 11 lipca 1899 roku przez grupę pomysłodawców, w tym m.in. hrabiego Roberto Biscaretti di Ruffia oraz porucznika kawalerii Giovanniego Agnellego^[3]. W tym samym dniu podpisany został w Palazzo Bricherasia akt założycielski firmy Società Anonima Fabbrica Italiana di Automobili w Turynie. Trzydziestu pierwszych udziałowców wniosło kapitał w wysokości 800 tysięcy lirów^[3]. Po przejęciu w listopadzie tego samego roku istniejącej manufaktury samochodowej braci Ceirano przy Corso Dante rozpoczęto rok później produkcję pojazdów pod własną marką. Pierwszym pojazdem był model 3½ HP składający się z powozu ze składaną brezentową budką nad tylnym siedzeniem, napędzany dwucylindrowym silnikiem benzynowym, chłodzonym cieczą, o pojemności 657 cm³ i mocy 3,5 KM^[3]. Cztery lata później akcje firmy trafiły na giełdę, a firma uruchomiła swoją filię m.in. w Nowym Jorku^[4].

Przed wybuchem I wojny światowej władze koncernu podjęły decyzję o budowie dwóch nowych fabryk. Pierwszą fabrykę w Lingotto oddano do użytku w 1922 roku, druga zaś fabryka Mirafiori oddana została do użytku dopiero w 1939 roku. W 1924 roku firma uruchomiła produkcję licencyjnych pojazdów osobowych i ciężarowych w fabryce w Moskwie. Wraz z początkiem lat 50. XX wieku nową specjalnością marki stała się produkcja odrzutowych samolotów myśliwskich dla sił powietrznych NATO^[4].

W maju 1966 roku podpisana została umowa licencyjna na produkcję modelu Fiat 124 oraz budowę rosyjskiego zakładu WAZ w Togliatti. Rok później koncern przejmuje spółki Autobianchi, OM, CMSA oraz większościowy pakiet udziałów w firmie Magneti Marelli i Weber, a w 1969 roku staje się właścicielem marek Ferrari oraz Lancia. W wyniku współpracy z francuskim koncernem PSA w 1978 roku powstaje spółka Sevel Sud, która w 1981 roku uruchamia fabrykę samochodów dostawczych w Val di Sangro we Włoszech. W 1979 roku powstał holding pod nazwą Fiat S.p.A., w którego skład weszły marki: Fiat, Lancia, Autobianchi, Abarth oraz Ferrari. Rok później koncern przejmuje markę specjalizującą się w budowie pojazdów dostawczych – Iveco, a cztery lata później także przedsiębiorstwa Alfa Romeo oraz Maserati.

17 kwietnia 2007 roku powołana zostaje spółka Fiat Professional zajmująca się produkcją aut dostawczych. W tym samym roku w tureckiej Bursie uruchomiona zostaje w fabryce Tofaş wspólnie z francuskim koncernem PSA produkcja małych aut dostawczych^[1]. W maju 2008 roku Fiat odkupuje od serbskiego rządu pakiet 70% akcji przedsiębiorstwa Zastava.

29 stycznia 2014 roku Fiat ukończył pięcioletni proces przejęcia amerykańskiego koncernu motoryzacyjnego Chrysler, w którego efekcie utworzona została spółka Fiat Chrysler Automobiles (FCA), której formalna siedziba ulokowana została w Holandii, a praktyczna – ze względów podatkowych – w Wielkiej Brytanii. Akcje nowej spółki notowane są na giełdach w Nowym Jorku i Mediolanie, a akcje dotychczasowych akcjonariuszy Fiata wymieniono w stosunku 1:1 na akcje FCA. Nowa spółka stała się siódmym, największym producentem samochodów na świecie^[5].

Fiat w Polsce

Historia polskiego oddziału marki Fiat rozpoczyna się w 1921 roku, kiedy to w Warszawie rozpoczęta została budowa fabryki samochodów. Inwestycję tę jednak przerwano na rzecz stacji obsługi pojazdów marki Fiat. W 1931 roku podpisana została umowa licencyjna, na podstawie której w Polsce w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie montowano modele 508 oraz 621. 22 grudnia 1965 roku pomiędzy Fiatem a Motoimportem zawarta została umowa licencyjna na uruchomienie w warszawskiej Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu produkcji nowoczesnego samochodu osobowego – Fiata 125p powstałego na bazie modelu 125. Jego produkcję uruchomiono w 1967 roku. W 1973 roku w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej oraz Tychach uruchomiono produkcję modelu 126p^[3]. 22 maja 1992 roku na bazie FSM powstała spółka Fiat Auto Poland z 90% udziałem koncernu Fiat.

FCA obecnie

Współcześnie, koncern Fiat Chrysler Automobiles zajmuje się głównie produkcją samochodów osobowych oraz dostawczych. Koncern ten stał się wielką grupą przemysłową z branży motoryzacyjnej, która produkuje także samochody ciężarowe, autobusy, traktory, maszyny rolnicze, silniki, a w przeszłości także samoloty.

W skład grupy FCA wchodzą:

• Fiat Auto – samochody osobowe i dostawcze
• Abarth – samochody usportowione na bazie modeli Fiata
• Automotive Lighting Poland – lampy i oświetlenie samochodowe
• CNH Global – maszyny rolnicze (pod marką New Holland i Case IH) i budowlane
• Iveco – samochody ciężarowe, dostawcze oraz autobusy (pod marką Irisbus)
• Alfa Romeo – samochody osobowe klasy premium
• Maserati – samochody luksusowe
• Chrysler i Lancia – samochody osobowe klasy średniej i premium
• Dodge i Jeep – samochody terenowe
• Ram Trucks – samochody dostawcze
• Magneti Marelli – komponenty motoryzacyjne
• Comau – sprzęt i systemy produkcyjne
• Teksid – wyroby metalurgiczne
• Business Solutions – usługi
• Itedi – wydawnictwo i komunikacja
• Zastava – serbska fabryka motoryzacyjna
• FPT – silniki dla przemysłu motoryzacyjnego, okrętowe, agregaty prądotwórcze itp.

Dawne marki motoryzacyjne wchodzące w skład grupy:

• Autobianchi
• Innocenti
• Officine Meccaniche

Produkty

Modele samochodów

 Osobny artykuł: Lista samochodów Fiat.

Samoloty

Fiat produkował m.in. samoloty w wytwórni lotniczej Fiat Aviazione. Fiat był głównym dostawcą myśliwców dla lotnictwa włoskiego w okresie międzywojennym i II wojny światowej. Od 1969 roku gałąź lotnicza przedsiębiorstwa weszła w skład koncernu Aeritalia, później Alenia.

Niektóre typy samolotów produkowane przez przedsiębiorstwo Fiat:

• Fiat CR.20
• Fiat CR.32
• Fiat CR.42
• Fiat G.12
• Fiat G.50
• Fiat G.55
• Fiat G.56
• Fiat RS.14
• Fiat BR.20
• Fiat G.91

Ważne osobistości

• Dante Giacosa
• Giovanni Agnelli – założyciel marki, początkowo sekretarz spółki, następnie w latach 1902–1945 prezes i dyrektor generalny firmy
• Sergio Marchionne – dyrektor generalny firmy

Zobacz też

• FCA Poland
• Fiat Automóveis