Samochód – pojazd silnikowy służący do przewozu osób lub ładunków.

Nazewnictwo

Słowo samochód utrwaliło się w języku polskim jeszcze w czasach II Rzeczypospolitej, kiedy to zostało wybrane, w drodze konkursu, na słowo określające automobil. Termin samochód pochodzi od słów sam i chód, a więc określa pojazd samodzielnie się poruszający, czyli z własnym napędem. Spośród innych, branych pod uwagę słów, można wspomnieć określenie samojedź.

Historia

 Osobny artykuł: Historia samochodu.

Nad pojazdami napędzanymi parą myślano już w XVII wieku. W 1678 roku Ferdinand Verbiest miał zademonstrować taki pojazd cesarzowi chińskiemu, jednak nie ma na to żadnych dowodów. Dlatego za pierwszego konstruktora – wynalazcę pojazdu mechanicznego – uznaje się Francuza o nazwisku Nicolas-Joseph Cugnot, który zaprezentował swoje pionierskie dzieło napędzane silnikiem parowym w roku 1769.

W 1870 roku Austriak Siegfried Marcus skonstruował, nienadający się do powszechnego użytku, prototyp pojazdu mechanicznego z benzynowym silnikiem o zapłonie iskrowym. Z kolei inny konstruktor, Niemiec Carl Benz, zbudował swój trzykołowy automobil w roku 1885 (w 1886 uzyskał patent). W tych samych latach prace w dziedzinie silników spalinowych oraz pojazdów napędzanych takimi silnikami prowadzili wspólnie Wilhelm Maybach i Gottlieb Daimler. Nie wiadomo jednak dokładnie, kto, jako pierwszy, skonstruował zastosowany do napędu samochodów silnik o spalaniu wewnętrznym.

Napęd

Napęd samochodu stanowi silnik. Najczęściej wykorzystywanym w samochodach typem silnika jest silnik spalinowy tłokowy. Produkowane są również samochody wyposażone jedynie w silnik elektryczny, czyli samochody elektryczne. Innym rodzajem napędu stosowanym w samochodzie jest napęd hybrydowy, będący połączeniem silnika spalinowego i silnika elektrycznego.

Źródło energii

Niezbędnym elementem samochodu jest źródło energii, wymagane przez silnik do jego działania.

W przypadku zastosowania silnika spalinowego źródłem energii może być:

• paliwo ciekłe, np. benzyna lub olej napędowy;
• paliwo gazowe w stanie ciekłym, np. LPG lub LNG;
• paliwo gazowe sprężone, np. CNG.

W przypadku zastosowania silnika elektrycznego źródłem energii może być:

• akumulator elektryczny,
• superkondensator grafenowy^[1],
• ogniwo paliwowe.

Podział samochodów

W poniższej tabeli zamieszczono przeglądowy spis popularnych typów i rodzajów współcześnie produkowanych samochodów, wraz z przykładami i/lub zdjęciami przykładowymi.

Elementy budowy samochodu

• nadwozie: nadwozie samonośne • płyta podłogowa
  • elementy zewnętrzne nadwozia: karoseria • błotnik • drzwi • pokrywa komory silnika • chłodnica samochodowa, maskownica (potocznie: grill lub atrapa) • listwy boczne • zderzak • hak • dach • szyberdach • dach lamelowy • lusterka boczne • szyby • szyby podgrzewane • wycieraczki • spryskiwacze • deflektor wiatrowy • spoiler
  • elementy wnętrza: deska rozdzielcza • tablica rozdzielcza • przełączniki i regulatory • poduszka powietrzna • kierownica • fotele • pasy bezpieczeństwa • lusterko wsteczne

• podwozie: rama samochodu
  • układ napędowy i układ przeniesienia napędu: sprzęgło • skrzynia biegów • reduktor terenowy • skrzynia rozdzielacza • wał napędowy • most napędowy • oś • półoś • piasta koła • koło • obręcz koła • opona • opona bezdętkowa • dętka • wentyl • pedał przyspieszenia • pedał sprzęgła
  • układ hamulcowy: hamulec roboczy • pompa hamulcowa • wspomaganie • przewody hamulcowe • tarcza hamulcowa • bęben hamulcowy • klocki hamulcowe • hamulec awaryjny • zwalniacz
  • układ kierowniczy: kierownica samochodu • kolumna kierownicy • wspomaganie kierownicy • przekładnia kierownicza • drążki • tempomat
  • zawieszenie: amortyzator • sprężyna • resor • kolumna McPhersona • stabilizator • wahacz

• silnik: tłok • pierścienie tłokowe • korbowód • wał korbowy • głowica silnika • zawór • wałek rozrządu • blok silnika • tuleja cylindrowa • turbosprężarka • łożysko • koło zamachowe • uszczelniacz

• układy silnika spalinowego: chłodzenia • doładowania • rozruchowy • rozrządu • smarowania • wtryskowy • wydechowy • zapłonowy • zasilający

• inne układy:
  • instalacja elektryczna: alternator • prądnica • regulator napięcia • akumulator • układ wysokiego napięcia • świeca zapłonowa • świeca żarowa • stacyjka • sygnał dźwiękowy (potocznie: klakson) • oświetlenie • światła sygnalizacyjne • kierunkowskaz

• elementy mające wpływ na bezpieczeństwo:
  • bierne: pasy bezpieczeństwa • napinacze pasów • poduszka powietrzna • kurtyna powietrzna • zagłówki • wzmocnienia boczne • strefy kontrolowanego zgniotu • klatka bezpieczeństwa • łamana kolumna kierownicy • szyby hartowane • szyby klejone • bezpieczne zderzaki • układy odcinające dopływ paliwa
  • czynne: ABS • ASR • ESP • napęd na cztery koła

Samochody polskiej konstrukcji

• osobowe: CWS T-1 • Mikrus MR-300 • Syrena (modele: 100, 101, 102, 103, 104, 105) • Leopard 6 Litre Roadster • Elipsa
• dostawcze: FSC Żuk • ZSD Nysa • FSR Tarpan • FSC Lublin
• terenowe: Honker
• ciężarowe: PZInż 222 • PZInż 303 • Star (modele:20, 21, 25, 27, 28/29. Rodzina „200”- 200, 244, 266. 1142, 742) • Jelcz (modele: 315, 317, 318) • Żubr A80
• autobusy: Autosan • San (autobus) (modele: H01, H25 i H27, H100) • Sanok 09 • Star 52 • Osinobus • Jelcz • Solaris • Solbus • Boomerang • Automet • Ursus City Smile z napędem wodorowym
• samochody pancerne: wz. 28 – kołowo gąsienicowy • Ursus wz. 29 • wz. 34 • Kubuś • Ford FT-B • Dzik • Tur
• prototypy: Arrinera Hussarya Cyklonetka • Star Jot 55 • Meduza • Syrena laminat • Syrena 110 • Warszawa 210 • FSO Ogar • FSM Beskid • Wars • Pionier • Gad 500 • P80

Samochody wytwarzane w Polsce

na licencji lub rozwinięte z samochodów produkowanych na licencji

• osobowe: Fiat 508 • Fiat 518 • Warszawa • Fiat 125p (potocznie: duży fiat) • Fiat 126p (potocznie: mały fiat lub maluch), Polski Fiat 126p Bis (modyfikacja 126p) • Polonez • FSM Cinquecento • FSO Lanos • FSO Matiz
• ciężarowe: Fiat 618 • Lublin-51

montowane w Polsce przez zagraniczne firmy

• osobowe: FSO Lanos • FSO Matiz• Fiat Panda • Fiat Seicento• Fiat 500 • Opel Astra • Opel Zafira• Peugeot 405 • Chevrolet Aveo• Ford Ka • Opel Cascada
• dostawcze: Citroën C15 • Volkswagen Transporter
• autobusy: Volvo 7700 • MAN NL 273 Lion’s City

Samochód w mieście

Badania ruchu wskazują, że samochód w mieście spędza ok. 95% czasu na parkingu, będąc w użyciu zaledwie przez 5% swojego życia^[2].

Zobacz też