Lancia - włoska marka samochodów osobowych założona w 1906 roku w Turynie. Od 1969 roku należąca do włoskiego koncernu FIAT.

Historia i geneza powstania

Pod koniec listopada 1906 roku w Turynie Vincenzo Lancia i jego przyjaciel Claudio Fogolin^[1] zakładają przedsiębiorstwo pod nazwą Lancia & Cie, które zajmować się ma produkcją samochodów osobowych. Pierwszym pojazdem marki był opracowany w 1907 roku, a wprowadzony do produkcji rok później model "tipo 51" lub "12 HP" zwany później Alpha. Lancia Theta produkowana od 1913 roku wyposażona została w pełną elektrykę^[1], natomiast produkowany od 1922 roku model Lambda wyróżniał się samonośną konstrukcją nadwozia oraz niezależnym przednim zawieszeniem. W 1918 roku Lancia opatentował prototypy ośmiocylindrowego oraz dwunastocylindrowego silnika^[1]. W 1931 roku zaprezentowano model Astura z elastycznym zawieszeniem silnika, a dwa lata później model debiutuje model Augusta - pierwszy na świecie sedan wyposażony w hamulce hydrauliczne^[2].

W 1937 roku na atak serca umiera właściciel marki Vincenzo Lancia^[1]. W tym samym roku do produkcji wprowadzony zostaje model Aprilia, który poddany został testom aerodynamicznym oraz posiadał niezależne zawieszenie wszystkich kół^[2].

W latach 50. XX wieku syn Vincenzo Lancia - Giannini, odnosi sukcesy w sporcie motorowym. W 1951 roku cztery Lancie Aurelie B21 zajmują cztery pierwsze miejsca w wyścigu Giro di Sicilia, a lata 1953 - 1954 były okresem zwycięstw modeli D20 Sport, D23, D24 i D25 w wielu różnych rajdach. Pod koniec 1950 roku Lancia zaprezentowała model przeznaczony do serii wyścigów Formuły 1 - D50. Z powodu kłopotów finansowych firmy wycofano się z wyścigów po sezonie 1955 roku, a od 1956 roku samochody występowały pod marką Ferrari^[2].

W 1969 roku marka przejęta zostaje przez włoski koncern motoryzacyjny Fiat. W 1972 roku do produkcji wprowadzony zostaje sportowy model Stratos, którego nadwozie zostaje w całości zbudowane z aluminium i włókna szklanego. Jednak pierwszym modelem opracowanym wspólnie z Fiatem jest model Beta. Pod koniec lat 70. do produkcji wprowadzony zostaje model Delta. W latach 80. firma Lancia oraz jej właściciel Fiat nawiązują współpracę ze szwedzkim przedsiębiorstwem Saab^[2], w ramach której powstają bliźniacze modele Alfa Romeo 164, Fiat Croma, Lancia Thema oraz Saab 9000.

Oprócz samochodów osobowych przedsiębiorstwo produkowało również modele użytkowe. W stosunkowo niewielkich liczbach powstawały ciężarówki, autobusy, trolejbusy i pojazdy wojskowe. Powstał w tym celu osobny oddział „Lancia Veicoli Industriali”, który w 1975 roku wszedł w skład nowo tworzonej spółki Iveco. Wkrótce potem zaprzestano produkcji samochodów użytkowych pod marką „Lancia”.

W latach 60. modele tego przedsiębiorstwa produkowano w fabrykach w Chivasso, Turynie i Bolzano. Pod koniec lat 70. podporządkowano przedsiębiorstwu Lancia producenta małych samochodów Autobianchi. Od 1980 roku przedsiębiorstwo Lancia sprzedawało jedynie nowe modele Autobianchi w swojej zagranicznej sieci jako Lancia Y10. W 1996 roku zrezygnowano z marki Autobianchi także na rynku włoskim.

W latach 90. w ramach restrukturyzacji zamknięto zakład przedsiębiorstwa w Arese, a produkcję przeniesiono do fabryk Fiata. Przykładowo najmniejsze modele serii Lancia Y, a następnie Lancia Ypsilon powstawały w zakładzie Fiata w Melfi koło Neapolu, a obecnie są produkowane w zakładzie w Termini Imerese na Sycylii. Od 1994 roku duże vany przedsiębiorstwa powstają w zakładzie przedsiębiorstwa Sevel Nord w Hordain we Francji.

W 2008 roku do produkcji wprowadzony zostaje model Delta, który zbudowany został na bazie modelu Bravo II. Z uwagi na zbyt słaby popyt w 2014 roku zakończono produkcję pojazdu oraz ogłoszono decyzję o wycofaniu się ze sprzedaży pojazdów marki na europejskich rynkach motoryzacyjnych, pozostawiając jednocześnie w ofercie jedynie model Lancia Ypsilon produkowany w polskiej fabryce Fiata w Tychach a oferowany jedynie na rynku włoskim^[3].

Modele pojazdów

Obecnie produkowane

• Ypsilon II (od 2011)

Wycofane z produkcji

Samochody koncepcyjne

• Flordia
• Gamma Olgiata
• Kayak
• Medusa
• Megagamma (1978)

Sporty motorowe

Na początku lat 50. XX wieku Lancia zwiększyła swoje zaangażowanie w sportach motorowych po przejęciu przedsiębiorstwa przez syna założyciela przedsiębiorstwa – Gianniego Lancię. Lancia znana ze swoich śmiałych i niekonwencjonalnych rozwiązań zaczęła odnosić sukcesy.

W 1954 roku Lancia zbudowała bolid F1 o nazwie D50. Debiut nastąpił w Hiszpanii podczas ostatniego wyścigu sezonu 1954. Alberto Ascari przejechał najszybsze okrążenie w kwalifikacjach i wywalczył pierwsze miejsce startowe. W 1955 roku na torze Monza podczas prywatnych testów Ascari zginął prowadząc Ferrari 750. Z powodu problemów finansowych i śmierci Ascariego Lancia wycofała się z mistrzostw. Ferrari zakupiło bolidy Lancii na sezon 1956, w których Juan Manuel Fangio zdobył tytuł mistrzowski. Mimo krótkiej historii w F1 Lancia odeszła mając na koncie dwa zwycięstwa i dziesięć podiów.

W 1974 roku Lancia wystawiła do rywalizacji w rajdach model Stratos HF i po raz pierwszy zdobyła mistrzostwo konstruktorów w rajdowych mistrzostwach świata. Utrzymała je przez kolejne dwa lata. W 1983 roku ponownie zdobyła mistrzowski tytuł, tym razem za sprawą modelu 037. W latach 1987–1992 Lancia całkowicie zdominowała rajdy zdobywając 6 tytułów mistrzowskich z rzędu różnymi wersjami modelu Delta. Po rozczarowującym sezonie 1993 ostatecznie wycofała się z rywalizacji w rajdach. Lancia do dziś jest najbardziej utytułowanym zespołem w historii WRC.

• Podbielski Z., Pojazdy włoskie. Wyd. WKiŁ, Warszawa 1986, s. 155–174. Seria: Poznajemy Samochody Osobowe Świata, ​ISBN 83-206-0540-7​.
• Auto-Technika Motoryzacyjna, nr 10/2006, s. 2–13. ISSN 0239-6440

Linki zewnętrzne

• Oficjalny serwis Lancii w Polsce