Tal

	Tal
	Tal
	rtęć ← tal → ołów
	Wygląd
	szary
	; Widmo emisyjne talu
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	tal, Tl, 81; (łac. thallium)
Grupa, okres, blok	13, 6, p
Stopień utlenienia	III, I
Właściwości metaliczne	metal
Właściwości tlenków	średnio zasadowe
Masa atomowa	204,382 – 204,385 u
Stan skupienia	stały
Gęstość	11850 kg/m³
Temperatura topnienia	304 °C
Temperatura wrzenia	1473 °C
Numer CAS	7440-28-0
PubChem	5359464
Właściwości atomowe
Promień; • atomowy; • walencyjny; • van der Waalsa	; 190 (obl. 156) pm; 148 pm; 156 pm
Konfiguracja elektronowa	[Xe]4f145d106s26p1
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 32, 18, 3; (wizualizacja powłok)
Elektroujemność; • w skali Paulinga; • w skali Allreda	; 1,62; 1,44
Potencjały jonizacyjne	I 589,4; II 1971; III 2878
Właściwości fizyczne
Ciepło parowania	164,1 kJ/mol
Ciepło topnienia	4,142 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	5,33×10−7 Pa (577 K)
Konduktywność	6,17×106 S/m
Ciepło właściwe	129 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	46,1 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	heksagonalny
Twardość; • w skali Mohsa	; 1,2
Prędkość dźwięku	818 m/s (293,15 K)
Objętość molowa	17,22×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie Zharmonizowany System; Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H300, H330, H373, H413
Zwroty P	P260, P264, P284, P301+P310, P310
	Europejska klasyfikacja substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
	Silnie; toksyczny(T+)
Zwroty R	R26/28, R33, R53
Zwroty S	S1/2, S13, S28, S45, S61
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 4 0
Numer RTECS	XG3425000
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ten artykuł dotyczy pierwiastka chemicznego. Zobacz też: inne znaczenia słowa "Tal".

Tal (Tl, łac. thallium) − pierwiastek chemiczny, metal występujący w bloku p układu okresowego. Nazwa pochodzi od greckiego określenia oznaczającego zieloną gałązkę.

Spis treści

Charakterystyka

Jest miękkim, srebrzystym metalem, podobnym z wyglądu do ołowiu, jego powierzchnia szybko matowieje na powietrzu na skutek utleniania. Tal reaguje z rozcieńczonymi mocnymi kwasami nieorganicznymi (z wyjątkiem kwasu solnego), wypierając z nich wodór. W kontakcie z kwasem chlorowodorowym pokrywa się pasywną warstwą nierozpuszczalnego chlorku talu(I) (TlCl). Potencjał standardowy Tl⁺/Tl wynosi -0,34. Tal występuje w związkach na I i III stopniu utlenienia. Kationy Tl⁺ są bezbarwne, wodorotlenek talu(I) (TlOH) jest rozpuszczalną w wodzie, mocną zasadą. Jony Tl³⁺ istnieją w roztworze tylko przy pH bliskim 0, w wyższym wytrąca się Tl(OH)₃, który nie ma właściwości amfoterycznych.

Toksyczność

Związki talu są silnie toksyczne. Sam tal w formie pyłu jest również silnie toksyczny, gdyż utlenia się w kontakcie z powietrzem. Do zatruć może dojść drogą pokarmową lub oddechową. Charakterystyczny objaw zatrucia to łysienie poprzedzone czernieniem mieszków włosowych. Ponadto zaburzenia trawienia, bóle neuralgiczne, zmiany psychiczne, uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego. Dawniej sole talu były częstym składnikiem trucizn przeciw gryzoniom. Ofiary zatrucia talem występują w powieści Agathy Christie Tajemnica bladego konia. Antidotum dla zatruć związkami talu(III) jest błękit pruski, który tworzy trwałe, nieprzyswajalne związki kompleksowe z tym pierwiastkiem.

Występowanie

Tal występuje w skorupie ziemskiej w ilości 0,6 ppm.

Najważniejszymi minerałami talu są:

lorandyt TlAsS_2;
huthinsonit (Pb,Tl)₂As₅S_9.

Tal jest również częstą domieszką w rudach cynku.

Odkrycie

Został odkryty w 1861 r. przez sir Williama Crookesa.

Uwagi

↑ Ze względu na naturalną zmienność zawartości izotopów, podany jest zakres wartości masy atomowej dla naturalnych źródeł tego pierwiastka.

↑ ^a ^b Tal (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2015-04-10].
↑ Tal (nr 277932) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-02].
↑ Current Table of Standard Atomic Weights in Order of Atomic Number (ang.). Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights, IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-12-02].
↑ Tal (CID: 5359464) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.
↑ Tal (nr 277932) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2011-10-02].

Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko Chemia analityczna – 1 podstawy teoretyczne i analiza jakościowa (Wydawnictwo Naukowe PWN) Warszawa 2001 ISBN 83-01-13499-2

[zapis-3] Ze względu na naturalną zmienność zawartości izotopów, podany jest zakres wartości masy atomowej dla naturalnych źródeł tego pierwiastka.

[CLI-1] Tal (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2015-04-10].

[Aldrich-US-2] Tal (nr 277932) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-02].

[AW4-4] Current Table of Standard Atomic Weights in Order of Atomic Number (ang.). Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights, IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-12-02].

[PubChem-5] Tal (CID: 5359464) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.

[Aldrich-6] Tal (nr 277932) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2011-10-02].

[a]

[3]

[4]

[1]

[5]

[2]

Login

Top Links

Social Share

Tal (19547 views - Periodic Table Of Elements)

Tal

Tal