Osm

	Osm
	Osm
	ren ← osm → iryd
	Wygląd
	szaroniebieski
	; Widmo emisyjne osmu
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	osm, Os, 76; (łac. osmium)
Grupa, okres, blok	8, 6, d
Stopień utlenienia	III, IV, VIII
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości tlenków	średnio kwasowe
Masa atomowa	190,23(3) u
Stan skupienia	stały
Gęstość	22590 kg/m³
Temperatura topnienia	3033 °C
Temperatura wrzenia	5012 °C
Numer CAS	7440-04-2
PubChem	23937
Właściwości atomowe
Promień; • atomowy; • walencyjny	; 130 (obl. 185) pm; 128
Konfiguracja elektronowa	[Xe]4f145d66s2
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 32, 14, 2; (wizualizacja powłok)
Elektroujemność; • w skali Paulinga; • w skali Allreda	; 2,2; 1,52
Potencjały jonizacyjne	I 840 kJ/mol; II 1600 kJ/mol; III 2400 kJ/mol
Właściwości fizyczne
Ciepło parowania	627,6 kJ/mol
Ciepło topnienia	31,8 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	2,52 Pa (3300 K)
Konduktywność	10,9×106 S/m
Ciepło właściwe	130 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	87,6 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	heksagonalny
Twardość; • w skali Mohsa	; 7
Prędkość dźwięku	4940 m/s (293,15 K)
Objętość molowa	8,42×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie Zharmonizowany System; Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H228, H315, H318, H335
Zwroty P	P210, P261, P280, P305+P351+P338
	Europejska klasyfikacja substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Łatwopalny(F)	Drażniący(Xi)
Zwroty R	R11, R37/38, R41
Zwroty S	S16, S26
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 2 3
Numer RTECS	RN1100000
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ten artykuł dotyczy pierwiastka chemicznego. Zobacz też: Osmol – jednostka ciśnienia osmotycznego, Operational Service Medal – medal kampanii brytyjskiej, OpenStreetMap - projekt tworzącą otwartą mapę Ziemi.

Osm (Os, łac. osmium) – pierwiastek chemiczny z grupy żelazowców (triada platynowców ciężkich). Nazwa pochodzi od greckiego słowa osme oznaczającego zapach.

Gęstość osmu wynosi ok. 22,5–22,6 g/cm³. Teoretycznie ma największą gęstość spośród wszystkich znanych pierwiastków, jednak według niektórych pomiarów większą wartość stwierdzono dla irydu. W chwili obecnej pierwszeństwo co do największej gęstości pomiędzy tymi pierwiastkami nie jest ostatecznie ustalone^[4].

Spis treści

Historia odkrycia

Osm został odkryty w 1803 roku przez Smithsona Tennanta i Williama Hyde'a Wollastona w Londynie w Anglii. Poszukiwali oni sposobu oczyszczania platyny poprzez rozpuszczanie rudy platyny w wodzie królewskiej. Jako produkt uboczny reakcji powstawały duże ilości nierozpuszczalnego czarnego osadu. Wollaston skoncentrował się na rozpuszczalnej części produktów i odkrył pallad (w 1802) oraz rod (w 1804), podczas gdy Tennant postanowił zbadać nierozpuszczalne produkty reakcji. Latem 1803 roku, Tennant odkrył dwa nowe pierwiastki, osm i iryd. Odkrycie nowych pierwiastków zostało udokumentowane w Stowarzyszeniu Królewskim 21 czerwca 1804. Jako pierwszy polską nazwę „osm” zaproponował Filip Walter.

Występowanie

Osm występuje w skorupie ziemskiej w ilości 1×10⁻⁴ ppm. Najważniejszym minerałem osmu jest osmiryd. Największe rezerwy osmu posiada obecnie Turcja (127 000 ton). Bułgaria także posiada znaczne jego ilości (2500 ton). Metal ten można także pozyskiwać z zawierających pewne ilości platyny piasków rzek w paśmie gór Uralu, Południowej i Północnej Ameryce. Występuje także w rudach niklu w Sudbury, w prowincji Ontario razem z innymi metalami z grupy platynowców.

Związki osmu

tlenek osmu(VIII)

Uwagi

↑ Liczba w nawiasie oznacza niepewność ostatniego podanego miejsca po przecinku.

↑ Osm (nr 263257) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04].
↑ Current Table of Standard Atomic Weights in Order of Atomic Number (ang.). Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights, IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-12-02].
↑ Osm (CID: 23937) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.
↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 83. 2002. Ciężar irydu jest tylko odrobinę niższy niż ciężar osmu, który jest powszechnie uważany za najcięższy znany pierwiastek. Obliczenia gęstości irydu i osmu na podstawie sieci krystalicznej dają wartości odpowiednio: 22,65 i 22,61 g/cm³. Te wyniki mogą być bardziej wiarygodne niż właściwe pomiary fizyczne. Obecnie wiadomo, że albo iryd, albo osm jest najgęstszym znanym pierwiastkiem, jednak dane na razie nie pozwalają wyłonić „zwycięzcy”.

[zapis-2] Liczba w nawiasie oznacza niepewność ostatniego podanego miejsca po przecinku.

[Aldrich-US-1] Osm (nr 263257) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04].

[AW4-3] Current Table of Standard Atomic Weights in Order of Atomic Number (ang.). Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights, IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-12-02].

[PubChem-4] Osm (CID: 23937) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.

[5] CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 83. 2002. Ciężar irydu jest tylko odrobinę niższy niż ciężar osmu, który jest powszechnie uważany za najcięższy znany pierwiastek. Obliczenia gęstości irydu i osmu na podstawie sieci krystalicznej dają wartości odpowiednio: 22,65 i 22,61 g/cm³. Te wyniki mogą być bardziej wiarygodne niż właściwe pomiary fizyczne. Obecnie wiadomo, że albo iryd, albo osm jest najgęstszym znanym pierwiastkiem, jednak dane na razie nie pozwalają wyłonić „zwycięzcy”.

[a]

[2]

[3]

[1]

[4]

Login

Top Links

Social Share

Osm (23401 views - Periodic Table Of Elements)

Osm

Osm

Spis treści

Historia odkrycia

Występowanie

Związki osmu

Uwagi

Periodic Table Of Elements