Tantal (pierwiastek)

	Tantal
	Tantal
	hafn ← tantal → wolfram
	Wygląd
	niebieskoszary
	; Widmo emisyjne tantalu
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	tantal, Ta, 73; (łac. tantalum)
Grupa, okres, blok	5, 6, d
Stopień utlenienia	V
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości tlenków	średnio kwasowe
Masa atomowa	180,94788(2) u
Stan skupienia	stały
Gęstość	16650 kg/m³
Temperatura topnienia	3017 °C
Temperatura wrzenia	5458 °C
Numer CAS	7440-25-7
PubChem	23956
Właściwości atomowe
Promień; • atomowy; • walencyjny	; 45 (obl. 200) pm; 138 pm
Konfiguracja elektronowa	[Xe]4f145d36s2
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 32, 11, 2; (wizualizacja powłok)
Elektroujemność; • w skali Paulinga; • w skali Allreda	; 1,5; 1,33
Potencjały jonizacyjne	I 761 kJ/mol; II 1500 kJ/mol; III 2100 kJ/mol
Właściwości fizyczne
Ciepło parowania	743 kJ/mol
Ciepło topnienia	31,6 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	0,776 Pa (3269 K)
Konduktywność	7,61×106 S/m
Ciepło właściwe	140 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	57,5 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	regularny przestrzennie centrowany
Twardość; • w skali Mohsa	; 6,5
Prędkość dźwięku	3400 m/s (293,15 K)
Objętość molowa	10,85×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie Zharmonizowany System; Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H228, H315, H319, H335
Zwroty P	P210, P261, P305+P351+P338
	Europejska klasyfikacja substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Łatwopalny(F)	Drażniący(Xi)
Zwroty R	R11, R36/37/38
Zwroty S	S26, S36/37/39
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 2 3
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ten artykuł dotyczy pierwiastka chemicznego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Tantal (Ta, łac. tantalum) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od Tantala – postaci w mitologii greckiej.

Spis treści

Charakterystyka

Jest kowalnym, stalowoszarym metalem, bardzo podobnym do niobu. Tantal jest odporny na działanie mocnych kwasów nieorganicznych i wody królewskiej, gdyż ulega pasywacji, jest także odporny na korozję. Tantal reaguje natomiast z kwasem fluorowodorowym, tworząc kompleks fluorkowy:

2Ta + 12HF → 2TaF−6 + 2H⁺ + 5H₂↑

Wolne (nieskompleksowane) kationy tantalowe (tzn. Ta⁵⁺ itp.) nie istnieją w roztworze (powstaje nierozpuszczalny wodorotlenek Ta(OH)₅). Pięciotlenek tantalu, Ta₂O₅, stopiony z wodorotlenkami metali alkalicznych (np. NaOH) tworzy tantalany(V), rozpuszczalne w środowisku o bardzo wysokim pH.

Występowanie

Tantal występuje w skorupie ziemskiej w ilości 2 ppm. Odkryty został w 1802 r. przez Andersa Ekeberga. Najważniejszym minerałem zawierającym tantal jest tantalit (Fe,Mn)Ta₂O₅, występujący wraz z kolumbitem w koltanie.

Zastosowanie

Tantal wykorzystywany jest w przemyśle elektronicznym do produkcji kondensatorów elektrolitycznych, które znajdują się w prawie każdym urządzeniu elektronicznym (m.in. w telefonach komórkowych i komputerach), w sprzęcie zbrojeniowym i kosmicznym. Ze względu na odporność na działanie większości kwasów i zasad, wykorzystywany jest do produkcji aparatury chemicznej. Stosowany jest także do wyrobu biżuterii oraz wyrobów zegarmistrzowskich. Złoża tego cennego metalu są jedną z przyczyn konfliktu zbrojnego w Demokratycznej Republice Konga.

Uwagi

↑ Liczba w nawiasie oznacza niepewność ostatniego podanego miejsca po przecinku.

↑ Tantal (pierwiastek) (nr 545007) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04].
↑ Current Table of Standard Atomic Weights in Order of Atomic Number (ang.). Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights, IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-12-02].
↑ Tantal (pierwiastek) (CID: 23956) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.

Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko Chemia analityczna – 1 podstawy teoretyczne i analiza jakościowa (Wydawnictwo Naukowe PWN) Warszawa 2001 ISBN 83-01-13499-2

[zapis-2] Liczba w nawiasie oznacza niepewność ostatniego podanego miejsca po przecinku.

[Aldrich-US-1] Tantal (pierwiastek) (nr 545007) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04].

[AW4-3] Current Table of Standard Atomic Weights in Order of Atomic Number (ang.). Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights, IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-12-02].

[PubChem-4] Tantal (pierwiastek) (CID: 23956) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.

[a]

[2]

[3]

[1]

Login

Top Links

Social Share