Hafn

	Hafn
	Hafn
	lutet ← hafn → tantal
	Wygląd
	srebrzysty
	; Widmo emisyjne hafnu
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	hafn, Hf, 72; (łac. hafnium)
Grupa, okres, blok	4, 6, d
Stopień utlenienia	IV
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości tlenków	amfoteryczne
Masa atomowa	178,49(2) u
Stan skupienia	stały
Gęstość	13 310 kg/m³
Temperatura topnienia	2233 °C
Temperatura wrzenia	4603 °C
Numer CAS	7440-58-6
PubChem	23986
Właściwości atomowe
Promień; • atomowy; • walencyjny	; 155 (obl. 208) pm; 150 pm
Konfiguracja elektronowa	[Xe]4f145d26s2
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 32, 10, 2; (wizualizacja powłok)
Elektroujemność; • w skali Paulinga; • w skali Allreda	; 1,3; 1,23
Potencjały jonizacyjne	I 658,5 kJ/mol; II 1440 kJ/mol; III 2250 kJ/mol
Właściwości fizyczne
Ciepło parowania	575 kJ/mol
Ciepło topnienia	24,06 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	1,13×10−3 Pa (2500 K)
Konduktywność	3,12×106 S/m
Ciepło właściwe	140 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	23 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	heksagonalny
Twardość; • w skali Mohsa	; 5,5
Prędkość dźwięku	3010 m/s (293,15 K)
Objętość molowa	13,44×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie Zharmonizowany System; Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H228
Zwroty P	P210
	Europejska klasyfikacja substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
	Łatwopalny(F)
Zwroty R	R11
Zwroty S	brak zwrotów S
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	3 1 3
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Hafn (Hf, łac. hafnium) – pierwiastek chemiczny, metal przejściowy. Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy Kopenhagi "Hafnia", gdzie został odkryty.

Odkrywcami hafnu są György von Hevesy z Węgier i Dirk Coster z Holandii. Został odkryty w roku 1923.

Hafn występuje w przyrodzie zawsze wspólnie z bardzo podobnym do niego pod względem chemicznym cyrkonem. W związku z tym niemal niemożliwe jest wyizolowanie próbki jednego pierwiastka bez domieszki drugiego. Zawierający 2% cyrkonu hafn uważany jest za bardzo czysty, podobna tolerancja obowiązuje dla cyrkonu. Hafn występuje w skorupie ziemskiej w ilości 5,3 ppm (wagowo). Jego najważniejszym minerałem jest alwit (Hf,Th,Zr)SiO₄∙xH₂O. Węglik hafnu HfC ma bardzo wysoką temperaturę topnienia, powyżej 3890 °C, a stop węgliku hafnu i węgliku tantalu (Ta₄HfC₅) ma jedną z najwyższych/ą znanych temperatur topnienia: 3990 °C^[4].

Zastosowanie

Hafn był wykorzystywany w rodzinie procesorów Intela Penryn, jako izolacja tranzystorów pozwalająca zachować poprawność obliczeń. Stosowanie hafnu zapobiega "wyciekaniu" elektronów, w odróżnieniu do standardowych warstw bramki z dwutlenku krzemu^[5]. Stosuje się go również w elektrodach wykorzystywanych w cięciu plazmowym^[6].

Uwagi

↑ Liczba w nawiasie oznacza niepewność ostatniego podanego miejsca po przecinku.

↑ Hafn (nr 266752) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04].
↑ Current Table of Standard Atomic Weights in Order of Atomic Number (ang.). Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights, IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-12-02].
↑ Hafn (CID: 23986) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.
↑ Andrievskii, R. A., Strel'nikova, N. S., Poltoratskii, N. I., Kharkhardin, E. D. i inni. Melting point in systems ZrC-HfC, TaC-ZrC, TaC-HfC. „Soviet Powder Metallurgy and Metal Ceramics”. 6 (1), s. 65-67, 1967. DOI: 10.1007/BF00773385.
↑ Shrinking chips use novel recipe (ang.). [dostęp 2007-11-12].
↑ S. Ramakrishnan, M.W. Rogozinski. Properties of electric arc plasma for metal cutting. „Journal of Physics D: Applied Physics”. 30 (4), s. 636–644, 1996. IOP Publishing. DOI: 10.1088/0022-3727/30/4/019.

[zapis-2] Liczba w nawiasie oznacza niepewność ostatniego podanego miejsca po przecinku.

[Aldrich-US-1] Hafn (nr 266752) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04].

[AW4-3] Current Table of Standard Atomic Weights in Order of Atomic Number (ang.). Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights, IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-12-02].

[PubChem-4] Hafn (CID: 23986) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.

[Andrievskii1967-5] Andrievskii, R. A., Strel'nikova, N. S., Poltoratskii, N. I., Kharkhardin, E. D. i inni. Melting point in systems ZrC-HfC, TaC-ZrC, TaC-HfC. „Soviet Powder Metallurgy and Metal Ceramics”. 6 (1), s. 65-67, 1967. DOI: 10.1007/BF00773385.

[6] Shrinking chips use novel recipe (ang.). [dostęp 2007-11-12].

[7] S. Ramakrishnan, M.W. Rogozinski. Properties of electric arc plasma for metal cutting. „Journal of Physics D: Applied Physics”. 30 (4), s. 636–644, 1996. IOP Publishing. DOI: 10.1088/0022-3727/30/4/019.

[a]

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

Login

Top Links

Social Share

Hafn (20993 views - Periodic Table Of Elements)

Hafn

Hafn

Zastosowanie

Uwagi

Periodic Table Of Elements