Cez

	Cez
	Cez
	– ← cez → bar
	Wygląd
	srebrzystozłoty
	; Widmo emisyjne cezu
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	cez, Cs, 55; (łac. caesium)
Grupa, okres, blok	1 (IA), 6, s
Stopień utlenienia	I
Właściwości metaliczne	metal alkaliczny
Właściwości tlenków	silnie zasadowe
Masa atomowa	132,90545196(6) u
Stan skupienia	stały
Gęstość	1879 kg/m³
Temperatura topnienia	28,44 °C
Temperatura wrzenia	671 °C
Numer CAS	7440-46-2
PubChem	5354618
Właściwości atomowe
Promień; • atomowy; • walencyjny	; 260 (obl. 298) pm; 225
Konfiguracja elektronowa	[Xe]6s1
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 18, 8, 1; (wizualizacja powłok)
Elektroujemność; • w skali Paulinga; • w skali Allreda	; 0,79; 0,86
Potencjały jonizacyjne	I 375,7 kJ/mol; II 2234,3 kJ/mol; III 3400 kJ/mol
Właściwości fizyczne
Ciepło parowania	67,74 kJ/mol
Ciepło topnienia	2,092 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	2500 Pa (371 K)
Konduktywność	4,89×106 S/m
Ciepło właściwe	240 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	35,9 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	regularny przestrzennie centrowany
Twardość; • w skali Mohsa	; 0,2
Objętość molowa	70,94×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie Zharmonizowany System; Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H260, H314, EUH014
Zwroty P	P223, P231+P232, P280, P305+P351+P338, P370+P378, P422
	Europejska klasyfikacja substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Łatwopalny(F)	Żrący(C)
Zwroty R	R11, R14/15, R34
Zwroty S	S8, S16, S26, S36/37/39, S43, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	3 3 2 W
Numer RTECS	FK9225000
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ten artykuł dotyczy pierwiastka chemicznego. Zobacz też: ČEZ – spółka giełdowa.

Cez (Cs, łac. caesium) – pierwiastek chemiczny, metal alkaliczny. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „szaroniebieski”, związanego z kolorem nalotu pokrywającego zwykle powierzchnię cezu.

Spis treści

Charakterystyka

Jest jednym z najbardziej reaktywnych pierwiastków, na powietrzu bardzo szybko pokrywa się ciemnym nalotem (tlenku cezu), z wodą i kwasami reaguje wybuchowo. Fluorek cezu (CsF) jest jednym ze związków o najwyższym udziale wiązania jonowego (92%). Cez w reakcji ze złotem daje jonowy złotek cezu (CsAu), który rozkłada się w kontakcie z wodą na złoto i wodorotlenek cezu^[4].

Odkrycie

Cez został odkryty w 1860 r. przez Roberta Bunsena i Gustava Kirchhoffa podczas spektroskopowego badania wody mineralnej pochodzącej z Dürkheim w Niemczech.

Występowanie

Minerałem o relatywnie wysokiej zawartości cezu jest pollucyt lub inaczej polluks (CsAlSi₂O₆). Cez występuje w skorupie ziemskiej w ilości 0,3 ppm (liczba atomów) tj. 1,9 ppm wagowo^[5].

Izotopy

W przyrodzie występuje w postaci jedynego (z 40 znanych w roku 2003^[6]) trwałego izotopu ¹³³Cs.

Najpowszechniejszy pośród radioaktywnych izotopów cezu jest ¹³⁷Cs, stanowiący produkt rozszczepienia, i tym samym występujący w opadzie radioaktywnym i wypalonym paliwie jądrowym. Po ¹³¹I stanowi drugi najliczniej uwalniany radioizotop w przypadku awarii reaktorów jądrowych, pomijając gazy szlachetne. Stanowi zagrożenie dla zdrowia, ponieważ wykazuje chemiczne podobieństwo do potasu, przez co wbudowuje się w cały organizm człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem śledziony, wątroby i mięśni^[7]. Dopuszczalna roczna dawka pochłonięta doustnie została określona przez EPA na 3,7 MBq^[8].

¹³⁷Cs występuje w równowadze promieniotwórczej ze swoim produktem rozpadu, ¹³⁷Ba. Produkują one promieniowanie beta o energii 512 keV i gamma, o energii 662 keV^[7].

Nuklidy ¹³⁷Cs i ¹³⁷Ba są często wykorzystywane w przemyśle (radiografia) oraz w badaniach geofizycznych (sonda γ - γ), gdyż dają jedną silną linię promieniowania γ o energii 662 keV^[7].

Uwagi

↑ Liczba w nawiasie oznacza niepewność ostatniego podanego miejsca po przecinku.

↑ Cez (ang.). Karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich dla Stanów Zjednoczonych. [wersja archiwalna z roku 2012; dostęp 2014-10-01].
↑ Standard Atomic Weights Revised v2 (ang.). IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-10-09].
↑ Cez (CID: 5354618) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.
↑ Witold Mizerski Tablice chemiczne (Wydawnictwo Adamantan) Warszawa 2004 ISBN 83-7350-040-5
↑ Caesium. Geological information. W: WebElements, Periodic Table of the Elements [on-line]. [dostęp 2014-10-01].
↑ G. Audi, A. H. Wapstra, C. Thibault, J. Blachot and O. Bersillon. The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties. „Nuclear Physics A”. 729, s. 3–128, 2003. DOI: 10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001. Bibcode: 2003NuPhA.729....3A (ang.).
↑ ^a ^b ^c Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 8311067236. (pol.)
↑ Radiation Procedures and Records 10 - radionuclide data (ang.). Radiological Health Department at University of Utah, 2013-09. [dostęp 2014-10-07].

[zapis-2] Liczba w nawiasie oznacza niepewność ostatniego podanego miejsca po przecinku.

[Sial-US-1] Cez (ang.). Karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich dla Stanów Zjednoczonych. [wersja archiwalna z roku 2012; dostęp 2014-10-01].

[SAWR2-3] Standard Atomic Weights Revised v2 (ang.). IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-10-09].

[PubChem-4] Cez (CID: 5354618) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.

[5] Witold Mizerski Tablice chemiczne (Wydawnictwo Adamantan) Warszawa 2004 ISBN 83-7350-040-5

[WE-6] Caesium. Geological information. W: WebElements, Periodic Table of the Elements [on-line]. [dostęp 2014-10-01].

[7] G. Audi, A. H. Wapstra, C. Thibault, J. Blachot and O. Bersillon. The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties. „Nuclear Physics A”. 729, s. 3–128, 2003. DOI: 10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001. Bibcode: 2003NuPhA.729....3A (ang.).

[Szepke-8] Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 8311067236. (pol.)

[rhd-9] Radiation Procedures and Records 10 - radionuclide data (ang.). Radiological Health Department at University of Utah, 2013-09. [dostęp 2014-10-07].

[a]

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Login

Top Links

Social Share

Cez (35944 views - Periodic Table Of Elements)

Cez

Cez