Tellur

	Tellur
	Tellur
	antymon ← tellur → jod
	Wygląd
	srebrzystoszary
	; Widmo emisyjne telluru
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	tellur, Te, 52
Grupa, okres, blok	16 (VIA), 5, p
Stopień utlenienia	–II, –I, IV, VI
Właściwości metaliczne	półmetal
Właściwości tlenków	średnio kwasowe
Masa atomowa	127,60(3) u
Stan skupienia	stały
Gęstość	6240 kg/m³
Temperatura topnienia	449,51 °C
Temperatura wrzenia	988 °C
Numer CAS	13494-80-9
PubChem	6327182
Właściwości atomowe
Promień; • atomowy; • walencyjny; • van der Waalsa	; 140 (obl. 123) pm; 135 pm; 206 pm
Konfiguracja elektronowa	[Kr]5s24d105p4
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 18, 6; (wizualizacja powłok)
Elektroujemność; • w skali Paulinga; • w skali Allreda	; 2,10; 2,01
Potencjały jonizacyjne	I 869,3 kJ/mol; II 1790 kJ/mol; III 2698 kJ/mol
Właściwości fizyczne
Ciepło parowania	52,55 kJ/mol
Ciepło topnienia	17,49 kJ/mol
Konduktywność	200×10−3 S/m
Ciepło właściwe	202 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	2,35 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	heksagonalny
Twardość; • w skali Mohsa	; 2,25
Prędkość dźwięku	2610 m/s (293,15 K)
Objętość molowa	20,46×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie Zharmonizowany System; Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H301
Zwroty P	P301+P310
	Europejska klasyfikacja substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
	Toksyczny(T)
Zwroty R	R25
Zwroty S	S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 2 0
Numer RTECS	WY2625000
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Tellur (Te, łac. tellurium) – pierwiastek chemiczny, z grupy półmetali w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy Ziemi – tellus.

Spis treści

Charakterystyka

Kation tetratellurowy

Tellur w postaci krystalicznej jest srebrzystobiały, miękki i kruchy^[5] (handlowo dostępny jest w postaci szarego proszku^[6]). Jest półprzewodnikiem^[5]. Reaguje ze stężonym kwasem azotowym tworząc kwas tellurawy (H
2TeO
3), w reakcji telluru z wodą królewską powstaje kwas tellurowy (H
2TeO
4). Ze stężonym gorącym kwasem siarkowym tellur reaguje tworząc roztwór o barwie czerwonej, zawierający kationy tetratellurowe Te2+
4. Zabarwienie wynika z obecności 6 zdelokalizowanych elektronów π w płaskiej, kwadratowej strukturze kationów tetratellurowych. Kationy te pod wpływem wody hydrolizują z wydzieleniem czarnego osadu telluru.

Tworzy tellurki M
2Te, telluryny M
2TeO
3 i tellurany M
2TeO
4 (gdzie M – kation metalu jednowartościowego). Tellurowodór H
2Te jest nietrwałym, trującym gazem, o nieprzyjemnym zapachu. Pył i pary telluru działają szkodliwie przy ich wdychaniu, drażnią także oczy.

Występowanie

W skorupie ziemskiej występuje on w ilości 0,005 ppm. Minerałem tego pierwiastka jest np. telluryt (TeO
2).

Odkrycie

Pierwiastek został odkryty w 1782 r. przez Franza-Josepha Müllera von Reichensteina.

Zastosowanie

Tellur używany jest przede wszystkim jako składnik stopów z żelazem, miedzią i ołowiem. Dodatek telluru powoduje, że stop jest łatwiejszy do obróbki.

Tellur jest również używany do produkcji półprzewodników.

Uwagi

↑ Wartość w nawiasie oznacza niepewność związaną z ostatnią cyfrą znaczącą. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność.

↑ Tellur (nr 264865) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-02].
↑ N.N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemistry of the elements. Oxford; New York: Pergamon Press, 1984, s. 893. ISBN 0-08-022057-6.
↑ JurisJ. Meija JurisJ. i inni, Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 88 (3), 2016, s. 265–291, DOI: 10.1515/pac-2015-0305 .
↑ Tellur (CID: 6327182) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.
↑ ^a ^b tellur, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 701, OCLC 33835352 .
↑ Tellur (nr 264865) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski.

Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko: Chemia analityczna. T. 1: Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 8301134992.

[CIAAW-4] Wartość w nawiasie oznacza niepewność związaną z ostatnią cyfrą znaczącą. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność.

[Aldrich-US-1] Tellur (nr 264865) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-02].

[Greenwood-2] N.N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemistry of the elements. Oxford; New York: Pergamon Press, 1984, s. 893. ISBN 0-08-022057-6.

[CIAAW-3] JurisJ. Meija JurisJ. i inni, Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 88 (3), 2016, s. 265–291, DOI: 10.1515/pac-2015-0305 .

[PubChem-5] Tellur (CID: 6327182) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.

[ET-6] tellur, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 701, OCLC 33835352 .

[7] Tellur (nr 264865) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski.

[2]

[3]

[a]

[4]

[1]

[5]

[6]

Login

Top Links

Social Share

Tellur (27577 views - Periodic Table Of Elements)

Tellur

Tellur

Spis treści

Charakterystyka

Występowanie

Odkrycie

Zastosowanie

Uwagi

Periodic Table Of Elements