Planowane starzenie (także: planowane postarzanie produktu, ang. planned obsolescence) – strategia producenta, mająca na celu takie projektowanie towarów, aby miały one ograniczony czas użytecznego życia, po tym zaś okresie stawały się niesprawne, a często nieopłacalne w naprawie. Towary te zwykle psują się zaraz po upływie gwarancji.^{[potrzebny przypis]}

Planowe starzenie ma wymusić na konsumencie ponowne kupienie produktu i tym samym przyniesienie zysku producentowi. Co do zasady przedsiębiorstwa produkcyjne nie przyznają się do praktyki planowanego starzenia, niekiedy wręcz otwarcie ją negują.

Planowane starzenie i ekologia

Planowane starzenie bezpośrednio szkodzi środowisku naturalnemu:

• Do produkcji nowych wyrobów są potrzebne nowe zasoby i energia, produkcja których nie sprzyja ekologii.
• Przestarzałe produkty są kierowane na składowisko odpadów zwiększając zanieczyszczenie środowiska.
• W przypadku recyklingu znów potrzebna energia i nowe materiały.

W ten sposób planowane starzenie sprzyja marnotrawstwu zasobów naturalnych i degradacji środowiska naturalnego jako całości.

Przykłady

W 1924 przedsiębiorstwa Osram, Philips i General Electric rozpoczęły proces planowanego postarzania żarówek. Utworzyły tzw. kartel Phoebusa będący oficjalnie szwajcarską firmą Phoebus S.A. Compagnie Industrielle pour le Développement de l'Éclairage, kontrolujący ich produkcję i sprzedaż. Jego celem było obniżenie ich jakości, tak aby każda z nich pracowała maksymalnie 1000 godzin (zamiast około 2000)^[1]. Działania te zakłócił początek II wojny światowej^[2].

Tygodnik „The Economist” jako przykład takiego postępowania producentów podaje nylonowe pończochy^[3]. Nieuniknione „puszczanie oczek” powodowało, że kobiety kupowały nowe pończochy, a to przez lata powstrzymywało szukanie włókna, które by nie miało tej cechy.

Badania przeprowadzone w 2013 w Niemczech na zlecenie partii Związek 90/Zieloni wykazały, że uszkodzenia wynikłe z zaplanowanego starzenia się sprzętu AGD i elektroniki wynoszą w tym kraju kilka miliardów euro rocznie^[4].

Zobacz też

• Centennial Light – żarówka, która ciągle świeci od 1890 roku