Zawór upustowy (również: bocznikowy, zrzutowy, nadmiarowy)^[1] – zawór mający odprowadzać nadmiar czynnika roboczego z układu regulowanego^[2], proporcjonalnie^[3] do przekroczenia zadanej wartości jednego lub więcej parametrów^[4], przeważnie ciśnienia^[5]. Nadmiar czynnika może być zwracany w wybrane miejsce układu regulowanego (recyrkulacja)^[6] lub kierowany poza układ. Stosowany w celu utrzymania stałych parametrów czynnika roboczego^[7].

Działanie zaworu realizowane jest przez nacisk czynnika roboczego poprzez membranę. Jeżeli ciśnienie czynnika przekracza wartość ustawionej siły sprężyny, upust zaworu otwiera się zależnie od ciśnienia i czynnik wypływa^[8].

Zawór mający chronić układ przed nadmiernym ciśnieniem czynnika, nazywany jest nadciśnieniowym zaworem bezpieczeństwa.

Silnik spalinowy

W silnikach spalinowych z doładowaniem, zawór upustowy różnicy ciśnienia (wydmuchowy - ang. pop-off, blow-off, BOV) utrzymuje stałe ciśnienie w układzie dolotowym doładowania^[6].

Gdy przepustnica będzie zamknięta powietrze pompowane przez turbosprężarkę (która jest dalej na obrotach), wylatuje przez zawór upustowy. Zapobiega zwiększaniu ciśnienia w układzie, które może mieć zły wpływ na układ i może przyczynić się do uszkodzenia turbosprężarki.

Dzięki temu również turbina nie traci obrotów, możemy włączyć następny bieg i sprężarka od razu zacznie pompować powietrze, ciśnienie między przepustnicą a komorą spalania i między przepustnicą a turbosprężarką jest takie samo, przy czym silnik reaguje na otwieranie i zamykanie przepustnicy "łagodniej".