Pacjent – osoba korzystająca ze świadczeń opieki zdrowotnej, niezależnie od tego czy jest zdrowa, czy chora (definicja Światowej Organizacji Zdrowia)^[1]. Inna definicja za pacjenta uznaje:

• osobę otrzymującą opiekę medyczną
• klienta lekarza, dentysty itd.

niezależnie, czy jest zdrowy, czy chory^[2].

Pacjent-klient

Pacjent-klient to zbitka pojęciowa określająca zmiany, jakie zaszły w postrzeganiu pacjenta pod wpływem procesu ekonomizacji opieki zdrowotnej. Jego efektem stało się przesunięcie zależności pomiędzy lekarzem a pacjentem w kierunku zależności rynkowych^[3][4]. Przejawami procesu ekonomizacji, niekiedy utożsamianego także z reformami New Public Management, stało się wprowadzenie do opieki zdrowotnej:

• mechanizmu rynkowego (w tym rynków wewnętrznych)
• mechanizmu konkurencji
• swobody wyboru usługodawcy (dotyczy: ginekologa i położnika, stomatologa, dermatologa, wenerologa, onkologa, okulisty, psychiatry, świadczeń dla osób chorych na gruźlicę, świadczeń dla osób zakażonych wirusem HIV, świadczeń dla inwalidów wojennych, świadczeń dla osób uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychoaktywnych – w zakresie lecznictwa odwykowego^[5], a także lekarza podstawowej opieki zdrowotnej).

Jak dowodzą badania – pacjenci rzadko korzystają z możliwości zmiany lekarza rodzinnego, szpitale natomiast „obsługują” tych samych pacjentów (konkurują na tym samym obszarze geograficznym). System nie pobudził także konkurencji międzysektorowej. Jeśli już to można raczej mówić o konkurencji wewnątrzsektorowej podmiotów o takim samym statusie prawnym^[6]. Formalnie ustawy wprowadziły więc rozwiązania quasi-rynkowe, które nie znajdują jednak odzwierciedlenia w zachowaniach podmiotów opieki zdrowotnej i pacjentów w takim zakresie, aby można było mówić o spełnieniu zamierzeń ustawodawcy. Z tego względu pacjenta/klienta należy definiować jako pacjenta obdarzonego atrybutami rynkowymi^[7][8].

Zobacz też